Loại cốc pha trà cá nhân hình trụ có nắp vặn chặt, bên trong có bầu lọc để chặn các lá chè khi rót hay uống trực tiếp, làm bằng nhựa PC (polycacbonat). Nếu không tuân thủ nghiêm ngặt, PC có thể chứa nhiều chất độc chloride, gây rò rỉ dioxin, loại chất cực độc gây ung thư.
Đồ gia dụng nào, nhựa ấy
Trong sinh hoạt hàng ngày,
loại nhựa thường gặp nhất là PE (polyethylene). Đi vào một số cửa hàng bán tạp
hoá hay đồ nhựa, chúng ta dễ dàng bắt gặp nhiều loại túi hình chữ nhật trong suốt
không màu hay túi đựng có nhiều màu khác nhau mà theo thói quen không biết từ
khi nào gọi nhầm là túi nilon (nilon là một loại polyamid có cấu tạo hoá học và
tính chất hoàn toàn khác).
Những chai đựng sữa, nước ngọt
và một số thực phẩm lỏng khác thường làm bằng nhựa PE tỷ trọng cao, được gọi tắt
là HDPE (high density polyethylene) hay PVC (polyvinyl chloride) loại chuyên
dùng cho thực phẩm. Có thể nói ở tất cả các chợ lớn, nhỏ, siêu thị hay chợ ven
đường… hàng hoá giao cho khách hàng đều đựng túi PE. Tuy nhiên, việc sản xuất
ra HDPE cũng sử dụng tới các hoá chất độc hại như hexane và benzne.
Một loại nhựa khác gần với PE là PP
(polypropylene). Do PP có tính chất cơ học cao hơn PE nên được kéo sợi và dệt
thành các loại bao bì đựng gạo, đường, ngô, đậu nành, lạc… Tùy theo yêu cầu,
phía trong bao gì còn một lớp màng chống ẩm. Sợi PP còn dệt thành bạt để che
mưa, nắng rất phổ biến ở cả thành thị và nông thôn. Các loại xô, chậu, rổ rá
cũng thường làm bằng nhựa PP được xem là loại plastic tốt nhất.
Chai đựng nước tinh khiết … có dung tích
0,3; 0,5 và 1,0 lít thường thấy trên bàn tiếp khách của cơ quan, bàn ăn của nhà
hàng, gia đình, mang theo đi công tác hay du lịch, chủ yếu làm bằng nhựa PET
(polyethyleneterephtalat). Loại nhựa này có độ bền cơ học tốt nên bầu như không
bị nứt, vỡ khi vận chuyển. Những loại chai lớn hơn có dung tích 5 lít, 20 lít
cũng làm bằng loại nhựa này.
Một lượng lớn chai PET có dung tích khác
nhau còn được sử dụng để để đựng dầu thực vật (đậu nành, mè, lạc…)… Tuy nhiên,
những loại nhựa này có thể rò rỉ vào trong nước kim loại an-ti-môn và ô-xít chì
rất độc hại nhất là khi đựng nước nóng hay để trong môi trường có nhiệt độ cao.
Các nhà khoa học cũng khuyến cáo không nên sử dụng lại nhiều lần những chai nhựa
làm bằng PET vì khó làm sạch và có thể chứa nhiều loại vi khuẩn gây bệnh.
Những hộp bảo quản thức ăn hình khối chữ
nhật (storage box) gia công trong nước hay xuất xứ từ Trung Quốc có phần thân
không màu, hơi mờ đục còn nắp có các màu nhạt khác nhau thường làm bằng nhựa PE
hay HDPE.
Một loại hộp đựng hình trụ có nắp hay cốc
uống nước thon đáy để xếp thành chồng nhiều
chiếc cho gọn khi
vận chuyển và sắp xếp trước khi sử dụng cũng làm từ nhựa PE hay HDPE. Trên nắp
hộp có đề dòng chữ nổi cho biết an toàn khi cho vào lò vi sóng (This is
microwave oven safe).
Bình đun nước siêu tốc, vỏ quạt máy, vỏ máy hút bụi và ống kèm
theo phần lớn làm bằng nhựa ABS (acrylonitil butadien – styren). Loại chất dẻo
này chịu được nước sôi không bị biến dạng, có tính chất cơ học tốt, đặc biệt có
độ bền va đập cao. Chính vì vậy khi hút bụi trên sàn nhà có diện tích rộng, có
thể lấy chân hất mạnh cho chạy sang vị trí khác và nếu có va vào chân bàn, ghế
cũng không sao.
Tất cả những loại chất dẻo nêu trên như
PE, HDPT, PVC, PET, ABS đều thuộc họ nhựa nhiệt nghĩa là khi tăng nhiệt độ thì
mềm ra rồi chảy nhớt và khi làm nguội lại trở về trạng thái rắn ban đầu. Vì tất
cả chúng sử dụng cho mục đích thông thường nên còn gọi là nhựa nhiệt dẻo thông
dụng (commodity thermoplastics).
Một loại sản phẩm đã có mặt ở nước ta do
Trung Quốc sản xuất là bình pha trà cá nhân hình trụ có nắp vặn chặt và bên
trong có bầu lọc để chặn các lá chè khi rót hay uống trực tiếp. Bình này làm bằng
nhựa PC (polycacbonat) màu trong suốt, có độ bền cơ học rất cao và chịu nhiệt tốt
hơn nhựa PET nên có thể đổ nước sôi trực tiếp khi pha trà mà không làm bình biến
dạng. Do có độ bền cơ học và chịu nhiệt cao nên nhựa PC được xếp vào loại nhựa
nhiệt dẻo kỹ thuật (engineering thermoplastics). Nylon cũng thuộc loại nhựa
này. PC chứa nhiều chất độc chloride, gây rò rỉ dioxin, loại chất cực độc gây
ung thư.
Nhiều loại bát, đĩa có các hoạ tiết rất
đẹp mắt trên nền trắng đục và cầm trên tay có cảm giác không phải là nhựa nhưng
thực ra những sản phẩm này làm từ tổ hợp nhựa melamin-fomandehyt có thêm chất độn
và phụ gia, thường gọi tắt là nhựa melamin. Đây là loại nhựa nhiệt rắn
(thermoset plastics), nghĩa là khi gia nhiệt đến một nhiệt độ nhất định bị rắn
lại và có nâng nhiệt độ lên nữa cũng không nóng chảy.
Nhận biết nhựa tốt bằng cách… đốt
Với những kiến trên, bạn có
thể nhận biết được những sản phẩm nhựa dùng hàng ngày đi từ gốc nhựa nào. Tuy
nhiên, để chắc chắn hơn, có thể làm một thí nghiệm đơn giản là đốt. Nhựa PE
Độc hại nếu không dùng đúng cách
Xem xét vấn đề độc hại của chất dẻo khi
sử dụng có thể nói rằng, tất cả những chất dẻo dùng làm bao bì chứa thực phẩm lỏng
với các thương hiệu nổi tiếng trong nước hay nước ngoài thì đều an toàn vì các
nhà sản xuất phải tuân thủ các quy định pháp lý về chất lượng bao bì nhựa.
Vấn đề đáng lo ngại nhất là sử dụng tùy
tiện những bao bì cũ. Thật không an toàn khi dùng những thùng nhựa đã đựng sơn
nước để muối dưa, cà.Một số hoá chất độc hại có trong sơn đã thấm vào nhựa sẽ
khuếch tán ra môi trường nước – axit của dưa, cà và có tác hại đến sức khoẻ của
người tiêu dùng.
Nói chung, tuyệt đối không dùng các
thùng nhựa đã đựng hoá chất để đựng nước ăn hay các loại thực phẩm lòng.
Cần lưu ý, khi cần đựng dầu ăn, nước mắm,
dầu thực vật, rượu thuốc, nên dùng chai PET (mới hay đã đựng nước tinh khiết)
vì loại chai này có độ an toàn cao về vệ sinh thực phẩm.
Theo GS Trần Vĩnh Diệu Đẹp
